Khảm trai hay còn gọi là Khảm xà cừ là một nghề thủ công lâu đời của Việt Nam và luôn được nhiều làng nghề tổ truyền lưu giữ bởi nó mang trong mình không chỉ là giá trị kinh tế, thẩm mỹ mà còn có giá trị văn hóa truyền thống lâu đời.

Có hai hình thức khảm là khảm chìm và khảm nổi. Theo truyền thống, khảm xà cừ có tất cả 6 khâu từ vẽ mẫu, cưa ốc, đục, tách, gắn, cho đến khâu cuối cùng là sơn. Tất cả phải làm bằng tay một cách tỉ mỉ, sáng tạo của người thợ dựa trên những bí quyết công nghệ hết sức nghiêm ngặt, tỉ mỉ và phức tạp được gìn giữ và phát triển qua nhiều thế hệ khác nhau. Tuy nhiên ngày nay, các công đoạn khảm xà cừ đã được cải tiến rất nhiều, có thể kể đến một số công đoạn cơ bản sau:

Đầu tiên, người nghệ nhân phác thảo bản vẽ hay còn gọi là vẽ kiểu. Do tính quan trọng của bước này, mỗi nét vẽ đều phải được tính toán chi li sao cho tỉ lệ từng cảnh vật cân đối với bố cục bức tranh.

Thứ hai, đó là chọn nguyên liệu. Đây là công đoạn “dễ mà lại khó”, bởi không yêu cầu người nghệ nhân làm việc tỉ mỉ mà lại đòi hỏi một bề dày kinh nghiệm trong nghề. Mỗi miếng ốc xà cừ đặt đúng vị trí sẽ toát lên hồn của bức tranh.

Tiếp theo, vẽ mẫu lên nguyên liệu xà cừ và cắt. Để có những đường cắt sắc sảo, người nghệ nhân phải trải qua quá trình miệt mài tự rèn luyện tay nghề trong khoảng từ 4 đến 6 năm.

Sau đó, ghép xà cừ đã cắt. Từng mảnh xà cừ rất nhỏ sẽ được ghép lại với nhau tạo thành hình thù cụ thể, như: Từng cánh hoa sẽ được ghép lại thành bông hoa, từng chiếc lá sẽ được ghép thành tán cây. Vì thế, ở công đoạn này yêu cầu người nghệ nhân thật sự nghiêm túc làm việc và luôn sáng tạo ra cách ghép mới, lạ mắt nhưng vẫn thể hiện chi tiết như bản vẽ.

Không chỉ am hiểu và sử dụng thành thạo các loại công cụ mà thợ khảm xà cừ còn phải có óc thẩm mỹ tinh tế. Tùy mục đích sử dụng, kích thước của món đồ, người thợ lựa chọn phác họa những bức tranh theo chủ đề và độ tỉ mỉ khác nhau như: Tứ quý, Tứ linh, Ngũ phúc, Bát tiên, Thuận buồm xuôi gió, Mã đáo thành công, Làng quê yên bình… Để thể hiện được cái hồn của bức tranh, người thợ phải tỉ mỉ khắc từng đường nét, càng chi tiết thì tranh càng đẹp và những công đoạn này được làm hoàn toàn là thủ công.

Một trong những nét đẹp độc đáo của đồ nội thất khảm xà cừ là những miếng ốc xà cừ qua thời gian đã lên nước, bóng lộn, bắt ánh sáng cực nhạy. Dù trong bóng tối, sản phẩm vẫn thể hiện những sắc màu lấp lánh.

Trân trọng tinh hoa từ những làng nghề khảm trai, G+Furniture mong muốn phát triển tinh hoa văn hóa khảm trai vào những đồ dùng nội thất hiện đại và truyền tải văn hóa Việt Nam.